Zmiany na rynku pracy 
Postęp technologiczny i globalna cyfryzacja przyczyniają się do nieustannych zmian na rynku pracy, często wywołując obawy. Trudno się dziwić, niemal w każdym przedsiębiorstwie produkcyjnym można zauważyć proces zastępowania pracowników zautomatyzowaną technologią. Innowacyjne linie produkcyjne i inteligentne roboty skutecznie zastępują pracę ludzkich rąk. I tak – dla fizycznych pracowników, którzy boją się zmiany, jest to niebezpieczny proces. Łatwo zrozumieć obawy człowieka zatrudnionego od lat w tej samej firmie, który niemalże z dnia na dzień zostaje bez pracy. Ale czy zmiany rozpatrywane w długiej perspektywie i z globalnego punktu widzenia są dla nas – ludzi – zagrożeniem?
Z badań „Future of skills. Employment in 2030”[1] – przeprowadzonych przez fundację Nesta, ekspertów z Oxford Martin School i lidera edukacji Pearson – wynika, że:
- 10% osób wykonuje obecnie zawód, na który zapotrzebowanie będzie rosło,
- 70% ludzi wykonuje zawód, którego sposób wykonywania się zmieni (ale wciąż będzie istnieć),
- aż 20% pracowników ma pracę, którą w całości zastąpią roboty.
Analizując dane z badań, można wysnuć wnioski, że obawy pracowników są uzasadnione. Jednak warto dołożyć do tego jeszcze jedną cegiełkę. Według raportu „The future of employment: how susceptible are jobs to computerisation”[2] wynika, że aż ponad 60% obecnych dzieci w przyszłości będzie pracować w zawodach, które jeszcze nie powstały.
Globalna cyfryzacja odpowiedzialna za bezrobocie?
Próbując odpowiedzieć na pytanie, jakie zmiany przyniesie globalna cyfryzacja oraz czy będą one korzystne dla ludzi, konieczna jest wnikliwa analiza różnych raportów i statystyk. Biorąc pod uwagę wyniki różnych badań, można wysnuć wniosek, że miejsc zatrudnienia nie zabraknie, zmieni się jedynie rodzaj wykonywanej pracy. Znacznie spadnie poziom zatrudnienia pracowników fizycznych, ale jak pokazują badania firmy consultingowej Korn Ferry[3], w sektorze TMT do 2030 roku na świecie zabraknie aż 4 milionów specjalistów. Cyfrowa transformacja ma miejsce nie tylko w zakładach produkcyjnych, ale również w urzędach, szkołach i na uczelniach, w sektorze marketingu, a nawet w sektorze rolniczym.
Branża IT na celowniku
Według prognoz do 2030 roku ma brakować kilka milionów specjalistów TMT (od technologii, komunikacji i mediów). W tym gronie znajdują się również pracownicy z branży IT. Ogromny popyt na fachowców z tego sektora i wysokie zarobki sprawiają, że rośnie coraz bardziej zainteresowanie branżą informatyczną. Coraz głośniej wybrzmiewa echo słowa „przebranżowienie”, co potwierdzają badania przeprowadzone na polskich respondentach przez szwedzką firmę Evolution[4]. Okazuje się, że aż 24% Polaków myśli o zmianie branży na IT. Powstaje coraz więcej kursów i szkoleń z programowania, na rynku pojawiają się juniorzy pragnący spróbować swoich sił w nowym zawodzie. Czy fakt, że niemal co czwarty Polak pragnie i/lub będzie pracować w branży IT, nie zwiastuje szybkiego wypełnienia braków kadrowych?
Czy perspektywa w branży IT w Unii Europejskiej jest optymistyczna?
Jeszcze kilka lat temu prognozy Unii Europejskiej nie były zbyt optymistyczne. Zakładano, że do 2020 roku w krajach UE może brakować nawet miliona specjalistów z branży IT. Tymczasem według raportu DESI 2020 w całej Unii Europejskiej brakowało około 600 tysięcy programistów. Pozwala to wysnuć wnioski, że branża IT radzi sobie lepiej z uzupełnianiem braków kadrowych, niż zakładano. Z pewnością miały na to wpływ zwiększony popyt na kierunki informatyczne i techniczne wśród młodzieży, a także masowe przebranżowienia. Pomimo tego, że braki kadrowe w sektorze IT nie są tak duże jak zakładano, sytuacja wciąż jest krytyczna. Najnowszy raport DESI[5] szacuje, że obecnie w Unii Europejskiej jest zaledwie 9 milionów specjalistów ds. technologii informacyjno-komunikacyjnych z potrzebnych 20 milionów w 2030 roku. Dostępni specjaliści nie są w stanie rozwiązać bieżących problemów kadrowych, ani tym bardziej wypełnić przyszłej luki.
Sytuacja specjalistów branży IT w Polsce
Poziom cyfryzacji w Polsce rośnie – to właśnie Polska wraz z Grecją i Włochami odnotowały najlepszą poprawę wyników DESI. Wiąże się to z rosnącym zapotrzebowaniem na specjalistów w branży IT. Niestety, jak pokazują dane z Ministerstwa Edukacji i Nauki (dawniej Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego), od 2014 roku każdego roku kierunki informatyczne kończy około 12-14 tysięcy absolwentów. Chociaż zainteresowanie branżą stale rośnie, niż demograficzny daje o sobie znać. Rosnące zainteresowanie zagranicznych korporacji naszymi specjalistami od IT i problemy związane z niżem demograficznym pozwalają przypuszczać, że braki kadrowe w Polsce będzie coraz trudniej wypełnić. Obecnie brakuje u nas około 50 tysięcy specjalistów powiązanych z branżą IT.
Jak wynika z badań Grupy Pracuj[6], na przestrzeni roku (od pierwszego półrocza 2021 r. do pierwszego półrocza 2022 r.) liczba ofert pracy związanych z kompetencjami cyfrowymi wzrosła o 51%. Biorąc pod uwagę dynamiczny proces cyfryzacji, rosnące zapotrzebowanie na specjalistów i konkurencję z zagranicznego rynku, można wyciągnąć wnioski, że rynek IT jeszcze przez bardzo długi czas pozostanie rynkiem pracownika.
Sytuacja finansowa w branży IT
Zapotrzebowanie na specjalistów IT stale rośnie i nic nie wskazuje na to, aby w najbliższych latach to się zmieniło. Szacuje się, że rynek IT w latach 2021-2026 wzrośnie o 4,8%. Eksperci wskazują, że to właśnie niedosyt fachowców z sektora informatycznego odpowiada za wysokie zarobki w branży IT. Czy w najbliższym czasie wynagrodzenie specjalistów od IT spadnie?
Nic na to nie wskazuje. Wręcz przeciwnie, tendencja jest raczej wzrostowa. Z opracowania Grafton Recruitment[7] wynika, że średnie wynagrodzenie w branży IT od IV kwartału 2019 roku do IV kwartału 2021 wzrosło o 13,6%. Jak z kolei pokazuje inny raport płacowy Antal, średnie miesięczne wynagrodzenie specjalistów i managerów z branży IT wynosi 18 843 zł i wzrosło względem roku ubiegłego aż o 4785 zł[8]. Niewiele wskazuje na to, iż rozwój branży IT zwolni.
Potrzeba lat, aby wykształcić lub przebranżowić osoby, które nasycą zapotrzebowanie rynku. Dla osób pracujących lub dopiero podejmujących pracę w IT to bardzo dobra prognoza.
Źródło:
[1] Future of skills. Employment in 2030, [dostęp: 21.10.22]
[2] The future of employment: how susceptible are jobs to computerisation, dostęp [21.10.22]
[3] The Global Talent Crunch 2018 / Korn Ferry
[4] Platform Evolution Raport 2019, Perspektywa CIO + Perspektywa Ekspertów
[5] raport DESI, dostęp [21.10.22]
[6] Kompetencje cyfrowe kluczową szansą i wyzwaniem rynku pracy, dostęp [21.10.22]
[7] It Salary Report 2021 / Grafton Recruiment
[8] Raport płacowy Antal, lipiec 2022
