Nie ma VUCA – jest BANI
Zanim przejdziemy do tytułowych plastrów i narzędzi, skupmy się na aktualnych akronimach, kreujących rzeczywistość. Jeszcze do niedawna niepodważalne miejsce na tronie zajmował VUCA, czyli pojęcie odnoszące się do teorii przywództwa, opisujący świat jako zmienny, niepewny, złożony i niejednoznaczny. Niestety – pandemia skutecznie odkryła bezsilność człowieka w obliczu niespodziewanych zmian, detronizując tym samym funkcjonujący od ponad 20 lat akronim. Jego miejsce zajęła rzeczywistość BANI – krucha, niespokojna, nieliniowa i niezrozumiała. Nic więc dziwnego, że postawa zbudowania w oparciu o te czynniki, wkroczyła również na salony rynku pracy. Brak realnej kontroli i nieprzygotowanie do nowych, niespodziewanych zjawisk osłabiła poczucie bezpieczeństwa zarówno pracowników, jak i pracodawców. Ci pierwsi, widząc dużą rotację, zmiany dotychczasowych modeli współpracy (praca zdalna, model hybrydowy) czy masowe zwolnienia – zaczęli postrzegać pracodawców jako najważniejsze źródło wsparcia. Z czasem również i ta postawa uległa jednak pewnej zmianie. Model pracy zdalnej otworzył drzwi większej konkurencyjności i sprawił, że to pracodawcy wspierani przez działy HR muszą starać się o dobrych pracowników i proponować im takie narzędzia, które realnie zabezpieczą pracowników i będą elastyczne, dostosowane do aktualnych zmian. Tu dochodzimy do wędki zastępującej rybę – proponując taką kulturę organizacyjną firmy, która będzie wielofunkcyjnym narzędziem, a nie zastępczym, nagłym i chwilowym plastrem. .
Wyprzedzić “kryzys”
Po pierwsze – wyprzedź zagrożenie. Oczywiście, nawet najlepszy pracodawca nie jest w stanie przewidzieć każdej sytuacji na rynku pracy. Jest za to w stanie zbudować taką kulturę organizacyjną firmy, która będzie przygotowana na zaskakujące zwroty. Co to oznacza? Przede wszystkim budowanie relacji opartej na poznaniu pracowników, ich sytuacji życiowej i potrzeb. Zdobycie takiej wiedzy, choć połowicznie umożliwia działom HR określenie np. ilu pracowników ma małe dzieci w wieku przedszkolnym, co może przełożyć się na otwarcie firmowego żłobka. Idąc za ciosem – jest to krok umożliwiający rodzicom swobodny powrót do pracy, przy jednoczesnym zabezpieczeniu ich najważniejszej potrzeby.
Relacje wewnątrz firmy to jednak nie wszystko. Bycie o krok przed kryzysem oznacza również stałą i dogłębną analizę sytuacji gospodarczej. W odniesieniu do obecnej sytuacji – wysoka inflacja nie pojawiła się z dnia na dzień. Istniały przesłanki, które wskazywały, że ceny poszybują w górę. Niewiadomą, która wciąż się zmienia, jest tylko jej wysokość. Rozsądnie zarządzana firma jest w stanie przewidzieć, że odpowiedzią na taką sytuację gospodarczą będzie potrzeba podniesienia pensji lub inna forma wsparcia w kryzysie finansowym. Niekoniecznie musi to oznaczać podwyżki. Realnym wsparciem będzie również możliwość przekazania dodatkowych funduszy np. na dofinansowanie zakupów. W systemie kafeterynym, dostępnym z poziomu platformy Worksmile, użytkownicy mogą zamówić vouchery na wybraną sumę i przeznaczyć ją ją na dofinansowanie produktów zakupionych u wybranego partnera kafeteryjnego. Ta bezgotówkowa forma wsparcia spotyka się z coraz większym uznaniem odbiorców. Według najnowszego raportu Worksmile Wyprzedzić trendy. Trendbook HR Managera na rok 2023, tylko w pierwszym półroczu 2022 roku po takie rozwiązanie sięgnięto ponad 132 tys. razy. W tym przypadku konkluzja jest oczywista – jako aktywni zawodowo Polacy doceniamy realne i elastyczne wsparcie. Doskonałym uzupełnieniem tej formy dofinansowania jest również Total Reward Statement, czyli wgląd w transparentne przedstawienie wszystkich “bonusów”, jakie pracownik otrzymuje od firm. Dzięki temu może on oszacować, jakie wsparcie otrzymał od pracodawcy i na co je przeznaczył. Możemy odnieść to do wspomnianej “nauki łowienia”. Ponieważ wolność wyboru i samodzielne decydowanie o celach, na jakie zatrudniony przekazuje wsparcie ze strony firmy, to również uczenie go odpowiedzialności za własne wybory.
Przezorny zawsze ubezpieczony
A idąc dalej w stronę przysłów – lepiej zapobiegać niż leczyć. Odpowiednio dobrane narzędzia kultury organizacyjnej firmy to także zabezpieczenie zdrowotne. W czasie pierwszego rzutu pandemii COVID, działy HR i pracodawcy wielokrotnie musiały odpowiedzieć sobie na pytania, czy ta sfera życia zespołu została w odpowiednim stopniu zabezpieczona. Racjonalnie budowana kultura organizacji firmy przykłada szczególną uwagę właśnie do zdrowia, rozumianego jako kondycja fizyczna i psychiczna. Według danych ZUS w czerwcu br. zanotowano najniższą absencję (18 051,3 tys. dni[1]) od października 2021 roku. W odniesieniu do rekordowych danych z czasów pierwszego uderzenia pandemii COVID-19 można stwierdzić, że kondycja zdrowotna pracowników uległa polepszeniu, a idąc dalej – wzrosło również zabezpieczenie tego obszaru przez firmy.
Istotnym w tym kontekście staje fakt działań prewencyjnych. Jeszcze do niedawna – pracownicy niepewni stabilności swojego zatrudnienia – uciekali w absencję chorobową, zapewniającą im ciągłość zatrudniania. Dzisiaj oczekują od pracowników czegoś więcej – opieki zdrowotnej, będącej doraźnym wsparciem w przypadku problemów zdrowotnych, ale także zapewniającej im opiekę psychologiczną. W tym przypadku dobrym rozwiązaniem jest aktywizacja zespołu. Zaproszenie go do wspólnej grywalizacji, uczestnictwa w życiu firmy będącego budulcem poczucia włączenia, zespołowości. Kreowanie takiego środowiska firmy, w którym każdy jej członek czuje się potrzebny i zabezpieczony jest również przeciwdziałaniem absencji. Inną formą jest dostęp do metod relaksacyjnych jak np. joga lub medytacja, które umożliwiają wyładowanie złych emocji i powrót do równowagi psychicznej. Według danych ze wspomnianego już raportu Wyprzedzić trendy. Trendbook HR Managera na rok 2023, obie te formy wsparcia znalazły się w top 15 najchętniej wybieranych przez pracowników aktywności w H1 2022.
“To był kawał dobrej roboty”
Nie można mówić o narzędziach budowania funkcjonalnej kultury organizacyjnej firmy bez doceniania. Z badań wynika, że pracownicy chcą wiedzieć, że ich praca jest zauważana i ceniona przez przełożonych. To z kolei buduje kulturę feedbacku, rozwija relacje i przeciwdziała wypaleniu zawodowemu. Dlaczego to tak ważne? Przede wszystkim zapobiega domysłom i zniechęceniu. Nikt nie chce być anonimowy, a duży wysiłek wkładany w wypełnianie codziennych obowiązków, owocuje nawet przy drobnej formie docenienia. Czy znowu chodzi o pieniądze? Otóż nie! Wielu pracowników deklaruje, że często najbardziej trafioną nagrodą jest… pochwała! Tak, zwykłe docenienie starań, dostrzeżenie efektów i reakcja na włożony trud. W Worksmile od początku działania firmy promujemy kulturę opartą na kudosie, czyli bezgotówkowej formie okazania wdzięczności i doceniania. Z doświadczenia wiem, że kilka miłych słów skierowanych do kolegi lub koleżanki z pracy może zdziałać cuda. To czysto ludzka życzliwość buduje chęć wzrastania i dążenia do celu. Dobre słowo i feedback to najlepszy i najbardziej sprawdzony model przeciwdziałania toksycznym sytuacjom, wypaleniu zawodowemu i anonimowości. Kudos to niezawodny lek na budowanie relacyjności i ugruntowanie kultury organizacyjnej firmy na filarach zespołowości, jedności i równowagi, czyli tych filarach, które w rzeczywistości BANI stały się podstawą dobrze funkcjonującej organizacji.
W jedności siła
Siłą zespołu jest poczucie jedności i dążenia do wspólnego celu. Nie będzie to możliwe bez relacyjności, stworzenia kompatybilnego zespołu, w którym każda osoba będzie stanowiła integralny ale tak samo ważny element. By tak się stało, zadaniem HR i pracodawców jest tworzenie takiego środowiska pracy, w którym nie będzie miejsca na anonimowość. I w tym miejscu rodzi się pytanie, jakie rozwiązanie może być przysłowiową wędką?
Otóż w tym przypadku będzie nią możliwość przynależenia. Człowiek jako stworzenie stadne potrzebuje towarzystwa, możliwości uczestnictwa i swobodnej wymiany myśli i poglądów. Takim narzędziem są grupy tematyczne i społeczności, zbudowane na zasadzie podziału tematycznego. Co to oznacza? W grupie kilkudziesięciu pracowników zawsze znajdą osoby dzielące te same pasje. Grunt to doprowadzić do tego, by miały możliwość poznania się i wymiany poglądów. Jak to zrobić? Dać im narzędzia do rozmowy. I tu z pomocą przychodzą po pierwsze – grupy tematyczne, do których może dołączyć każdy pracownik, po drugie – wyzwania i wydarzenia integracyjne, gdzie oprócz zagadnień zawodowych, jest przestrzeń na strefę prywatnych zainteresowań. Wydawać by się mogło, że jest to pogląd wyssany z palca, dlatego na dowód przytoczę wyniki przeprowadzonych przez Worksmile badań. W pierwszej połowie 2022 roku akcji grywalizacyjnych organizowanych przez platformę Worksmile odbyło się aż 830, w których udział wzięło niemal 26 tys. użytkowników. Najwięcej wydarzeń firmowych zanotowano w kwietniu (176 wyzwań), najmniej zaś w lutym (101 wyzwań). W największym pod względem uczestników wyzwaniem firmowym wzięło udział ponad 1000 pracowników[2]. Wynik analiz jest prosty – chcemy zdrowej rywalizacji, potrzebujemy kontaktu z drugim człowiekiem, w końcu – napędzamy się autentycznymi relacjami. By więc właściwie zarządzać zespołem, działy HR muszą zapewnić pracownikom korelację, opartą o realne spotkania, stały kontakt i możliwość zdrowej rywalizacji. Tylko takie rozwiązania scalają zespół, nadając mu cechy jedności.
Nie wybieraj – daj wybór
Najgorszym co mogą dzisiaj zrobić liderzy, to nałożyć na zespoły surowe ograniczenia. Każdy z nas ma już serdecznie dosyć zamknięcia, bezsilności i braku możliwości decydowania o własnym życiu. Dlatego istotnym rozwiązaniem w budowaniu strategii firmy jest potrzeba wyboru. To wędka, która będzie jednocześnie narzędziem i wynagrodzeniem. W tym przypadku rozwiązaniem godnym tego miana będzie kafeteria benefitów. Dlaczego?
Po pierwsze – będzie to oddanie w ręce pracowników decyzyjności co do produktów lub usług, na które przeznaczone zostaną środki z pozapłacowych świadczeń pracowniczych. Nie będzie tu mowy o ograniczaniu czy narzucaniu rozwiązań. Każdemu – wedle uznania. Oddanie w ręce zespołu możliwości wyboru to najbardziej pożądana cecha konkurencyjnego pracodawcy, zapewniająca elastyczność i gotowość odpowiadania na zmieniające się potrzeby pracowników.
Po drugie – ciągłość wsparcia. Kafeteria to nie jednorazowy voucher na święta czy bilet do kina. To rozwiązanie stałe, niezmienne i budujące pewność. Dostępne z poziomu aplikacji mobilnej rozwiązania dają pracownikom poczucie wolności. Bez ograniczeń, dostępne o każdej porze i z każdego miejsca.
Po trzecie – to forma przemyślanej strategii firmy. Jak wskazałem na początku – nie jest możliwe bieżące monitorowanie potrzeb pracowników. Każdy z nich znajduje się w innym momencie życia, zmaga się z innymi problemami, potrzebuje innej formy relaksu. By być elastycznym – HR firmy musi uwzględniać wszystkie okoliczności, dostarczając takie narzędzie, które zapewni kompleksową opieką, niezależną od bieżącej sytuacji. Pamiętajmy, że nie istnieje jeden klucz, który otwiera wszystkie drzwi. Jednak są dostępne rozwiązania, które wykorzystane w odpowiedni sposób, mogą pokonać problem. Takim rozwiązaniem jest właśnie kafeteria benefitów.
Czy zatem firmy muszą w dzisiejszych czasach zaopatrzyć się w pokaźną ilość plastrów, by właściwie zabezpieczyć swoich pracowników? NIE! Drogą do sukcesu jest odpowiedni dobór narzędzia, które będzie zapobiegać, przeciwdziałać, scalać, uczyć, a także wspierać. Nie sztuką jest odpowiedzieć na jednostkowe potrzeby, pojawiające się tu i teraz. Sztuką jest tak zbudować kulturę organizacji firmy, by dostarczyć pracownikom wędkę, nauczyć ich łowić i dać dostęp do ryb. To wyzwania stojące obecnie obecnie przed HR, by świadomie kreować taką rzeczywistość firmy, która będzie integralna, nastawiona na wzrost i w pełni dostosowania do potrzeb rynku pracy i samych pracowników.
autor | Tomasz Chaciński | Założyciel i pomysłodawca Worksmile. Absolwent psychologii biznesu Uczelni Techniczno-Handlowej im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie oraz studiów podyplomowych na kierunku psychologia sportu na Uniwersytecie SWPS. Od ponad 11 lat zajmuje się współpracą z działami HR. Prywatnie wyznawca work-life integration.
[1] Informacje o wybranych świadczeniach pieniężnych, Lipiec 2022, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 2022. .
[2] Worksmile, Wyprzedzić trendy. Trendbook HR Managera na rok 2023, Warszawa 2022.
